Donderdag 29 januari staan we voeg op want we worden om acht uur verwacht aan het ontbijt. Voor Bert een bijzondere dag want zijn vrouw Nellie is jarig en die moeten we toch wel via de webcam feliciteren. Helaas lukt dat deze dag niet. Want ook al heeft bijna iedereen een telefoon en is er op veel plaatsen wifi beschikbaar, dan nog is er regelmatig geen contact mogelijk. Of de elektriciteit valt totaal uit, of er kan geen verbinding worden gemaakt.
Bert en Gea hebben niet goed geslapen. Er was lang veel muziek en gezang. Volgens Derrick ging het om een wake voor een begrafenis. Ik ben de enige die wel goed geslapen heeft. Heb de muziek wel gehoord, maar heb heerlijk liggen luisteren en ben op de tonen van de drums in slaap gevallen.
Ontbijt
Ook nu weer een goed ontbijt. Want ook al krijgen we bij lunches uitvoerig te eten en te drinken, je weet nooit wanneer dat is. Gisteren was het ook pas vier uur voordat we te eten kregen. Het ontbijt bestaat uit pannenkoeken, avocado’s, papaja's, tomaatjes, eieren, brood, koffie en thee. Wat wil een mens nog meer.
Om 9.00 uur krijgen we bezoek van Devon. Het jongetje dat vorig jaar naar Nederland was gekomen voor een medisch onderzoek. Hij was gegroeid en zag er goed uit. Hij herkende ons meteen en we hadden een leuk gesprekje. Het bezoekje was kort, omdat Devon naar school moest en wij uiteraard op naar de volgende bezoeken. Vandaag staan het Provincial Hospital en de Ntankah Women op het programma. Met als afsluiter een diner bij de Fon.
Handel
Maar eerst gaan we de straat op. Naar een souvenirwinkel om wat traditionele artikelen te kopen. Daarna een wandeling over de straat en uiteindelijk duiken we ook een soort van markthal in. Straatjes die geordend zijn in de soort spullen die er verkocht worden. Zo is er bijvoorbeeld een straatje waar je stoffen kunt kopen om ze een paar straten verder tot een jurk of ander kledingstuk te laten omtoveren. Ik heb het al eerder gezegd, het handel drijven zit deze mensen in het bloed.
Overal op straat komen we taxi’s tegen en vooral ook taxibrommers. Volgens onze begeleidster van de Delegate Jeannet, zijn zij een regelrechte plaag. Zij hebben aan alle regels lak en vertonen intimiderend gedrag. Een paar keer per jaar probeert de gemeente deze brommers van de weg te krijgen. Na een opschoning zijn zij meestal snel weer terug gekeerd.
Dan is het tijd om een bezoek te brengen aan de Ntanga women. Met de bus is het een klein stukje rijden naar net buiten Bamenda.
Landbouw en veehouderij
Zeventig procent van de boeren in Kameroen zijn vrouw, maar desondanks hebben zij nauwelijks toegang tot land in de vorm van landrechten of -eigenaarschap. Dit zorgt voor veel armoede onder vrouwen. Om te kunnen overleven, vervallen ze vaak in de prostitutie. Daarnaast is polygamie is ook nog steeds een veel voorkomende gewoonte in Kameroen. Dit zorgt er voor dat de vrouwen extra kwetsbaar zijn om besmet te raken met HIV/AIDS. Tevens ondervinden de weduwen, van wie de partners aan de gevolgen van HIV/AIDS zijn overleden, veel negatieve gevolgen: zeker financieel maar vooral ook sociaal (stigmatisering, discriminatie, gedwongen huwelijken met een familielid van de overleden partner, etc.).
Ntankah Village Women Common Initiative Group (NVWCIG) is twintig jaar geleden opgericht door vijf vrouwen in de noordwestelijke provincie Nord-Ouest van Kameroen. Hun doel is om de achtergestelde situatie van vrouwen zichtbaar te maken en hen een eigen stem te geven. Door middel van inkomensgenererende activiteiten helpt NVWCIG deze vrouwen meer controle over hun eigen leven krijgen. Daarom heeft de organisatie concrete plannen opgezet, die bestaan uit o.a. de volgende activiteiten:
- Trainingen geven aan vrouwen over landbouw en veehouderij.
- Het opzetten van een kippenboerderij.
- Vergroten van de (maïs)oogst door het leveren van kippenmest aan boerderijen.
- Aanschaffen van een molen en verwerkingsplaats voor veevoeder.
- Uitbreiden van de activiteiten van de reproductive health clinic.
Vanuit de stichting ondersteunen we de projecten van deze vrouwengroep. We gaan zien hoe het ermee staat.
Sjerp
Wanneer wij aankomen worden begroet door twee lieve meisjes die mooi aangekleed zijn en een sjerp dragen met de kleuren van Kameroen. Onder een tent zitten drie groepen vrouwen (ieder uit een eigen stam; te onderscheiden door de kleding die zij dragen) op ons te wachten. Wij worden op stoelen er tegenover gezet. Een kort officieel programma krijgen wij te zien en te horen. De vrouwen verwelkomen ons met dans en zang. Bedanken ons voor de vriendschap en de ondersteuning. Zelfs de burgemeester wordt verleidt tot een dansje. Iets wat je maar moeilijk kunt weerstaan. Later noemen Gea en ik het The Happy Dance: Love you’re neighbor like you love yourself.
Helemaal ondersteboven ben ik als een van de twee kleine meisjes een speech gaat houden. Met heldere en krachtige stem verwelkomt Bih Raisa Nche form Succes Bilingual Nursery and Primary School Ntambeng Mankon ons. She wants to thank us for the kind gesture we are doing for them the underpivileged. She prays that God Almighty should continue to bless our hands abundantly so that they can also be educated. They have received scholarships for many years ant it is trough this that she can express herself boldly. Deze jonge dame komt er wel !!!
Varkens, kippen en champignons
Wij gaan kijken bij het varkensproject, de kippenfarm en de champignons kwekerij. Alle drie opgezet met steun en begeleiding uit Nederland. De projecten zien er fantastisch uit. Schoon en goed onderhouden. Met de opbrengst van de projecten kunnen de vrouwen zichzelf onderhouden en de kinderen naar school laten gaan. De varkens en kippen worden gefokt om ook andere projecten van deze dieren te voorzien. De champignons worden met name gedroogd en verkocht aan winkels en restaurants.
Op dit moment is water het grootste probleem. Door de droogte (en geen goede waterleidingen) is er onvoldoende water voor de dieren. Wij worden meegenomen naar een bron, die ongeveer drie honderd meter van de projecten afligt. Het zou mooi zijn als er een leiding komt van de bron naar het land. Niet alleen zouden de Ntankah women er gebruik van kunnen maken bij de projecten, maar ook de omgeving er omheen. Vrijwilligster Truus Treep, die op dat moment ook bij ons is neemt meteen de leiding. Zij vertelt de vrouwen met een plan te komen. Hoe moet de leiding eruit komen te zien. Wat wordt de capaciteit. Hoe en door wie gaat het onderhoud plaatsvinden. Wat zijn de te verwachten kosten. Waarbij zij ook een begroting moeten maken met eigen aandeel erin.
Inzet
Wanneer alles in kaart is gebracht, kan er mogelijk een beroep gedaan worden op (financiële) ondersteuning van derden. Op deze manier zijn namelijk meerdere projecten tot stand gekomen. Het is niet zo dat er alleen maar materialen en geld naar Bamenda gestuurd wordt. Voor initiatieven moet er een gedegen plan liggen, waarbij een grote inzet van de mensen zelf wordt gevraagd.
Terug naar de bus voor de volgende rit naar het Provincial Hospital. Maar zonder muziek en een dansje kunnen we niet op weg gaan. Heerlijk om die warmte en samenzijn van de vrouwen te mogen meemaken. Van hen te leren hoe een gemeenschap sterk kan zijn door samen te werken en elkaars sterke kanten te gebruiken. Ook al zal ik niet vergeten wat de belangrijkste reden is van hun samenzijn, zoals beschreven in het bovenstaande stukje over het onstaan van de Ntankah women.
Samenwerking ziekenhuizen
Bij het Hospital worden we opgewacht door de directeur van het ziekenhuis, de Delagate en veel lokale pers. Wij krijgen een rondleiding, maar het belangrijkste onderdeel van de middag zal de ondertekening zijn van de samenwerkingsovereenkomst tussen het Albert Schweitzer ziekenhuis uit Dordrecht en the Provicial Hospital van Bamenda. De rondleiding is door allerlei onderdelen van het ziekenhuis: de kraamafdeling, de dialyse, de tandheelkunde. Alle onderdelen die een ziekenhuis heeft wordt ook daar uitgeoefend. Vraag me alleen niet hoe. De hele reis heb ik last gehad van emoties. Meestal emoties van bewondering en respect over hoe men dingen voor elkaar krijgt met zo weinig en hoe het allemaal beter zou kunnen als er meer geld zou zijn. Nu echter ben ik na een tijdje afgehaakt. Het werd mij te veel om zo bij allerlei patiënten binnen te banjeren. Op tv hebben we reality uitzendingen, maar die zijn niets vergeleken bij dit. Vooral omdat alles zo primitief is. Artsen, zusters en broeders dragen kapjes voor hun mond, hebben handschoenen aan en dragen operatieslofjes, terwijl wij gewoon zonder hygiënische voorzorgsmaatregelen naar binnen denderden. In de tuin en op de wegen rondom het ziekenhuis zaten of lagen mensen te wachten tot ze aan de beurt waren.
Volgens Jeannet waren de mensen juist trots om ons alles te laten zien en waren de moeders juist blij als je hun kind een aai over het bolletje gaf. Bovendien hoopte men (en dat is dan de keiharde werkelijkheid) dat er bij het zien van dit allemaal meer steun komt van de mensen die het kunnen betalen. Toch lukte het mij niet om met Afrikaanse ogen te kijken. Ik schaamde me om als een soort voyeur door het ziekenhuis te lopen en hiervan ook nog van alles te vinden met mijn westerse Europese maatstaven.
Stethoscopen
Het bezoek sluiten we af met inderdaad de officiële ondertekening en de uitreiking van twee stethoscopen, geschonken door het Beatrix ziekenhuis uit Gorinchem. Zelf had ik nog lakens, handschoentjes en kruiken meegekregen van Gonnie Walrecht, waar ze ook erg blij mee waren. Na het bezoek aan het ziekenhuis hebben we een kort bezoek gebracht aan het onderkomen van Gerda Bosdriesz, Tom Hoogerwerf en Truus Treep van de Stedenband Dordrecht-Bamenda. Het was een kort intermezzo voordat we ons gingen melden bij het paleis van de Fon van Chomba.
Fon van Chomba
Bamenda wordt gekenmerkt door een formele regering en traditionele machtsstructuren, de zg. chefferies, met aan het hoofd een Fon of koning. Fons hebben vaak meer invloed op het dagelijks leven in Bamenda dan de lokale overheid. En bij zo’n Fon zijn wij op bezoek geweest: de Fon van Chomba. Vooraf kregen wij strenge regeles mee: De Fon wordt niet rechtstreeks aangekeken. De Fon wordt niet zomaar aangesproken zonder dat hij het woord tot je richt. De Fon zou niet met ons mee eten, maar zich terugtrekken na ons verwelkomt te hebben.
Wat zouden we kunnen verwachten? Hoe streng zou het allemaal zijn en hoe zou ik het vinden. Ik die respect heb voor iedereen , maar moeilijk om kan gaan met een vorm van respect dat afgedwongen wordt.
Bij aankomst staat de Fon al op ons te wachten in een mooi traditioneel gewaad. Met een staf in zijn ene hand en een mobiel in zijn andere hand. Hij verwelkomt ons en wij worden voorgesteld. Iemand steekt hem een hand toe dat onmiddellijk door de anderen onder een luid geroep van 'niet doen' geprobeerd wordt tegen te gaan. Tot onze verrassing geeft de Fon aan er deze keer anders in te staan. Hij wil graag een minder formeel bezoek en zal ons alle ruimtes van het paleis laten zien. Hij zal ons alles vertellen over zijn chefferie. Wij mogen hem ook van alles vragen. Echter niet hoeveel geld hij heeft, dat is het geheim van de Fon; niet hoeveel vrouwen hij heeft, dat is het geheim van de Fon en niet hoeveel kinderen hij heeft, want ook dat is het geheim van de Fon.
We worden rondgeleid en ontdekken dat er verschillende ruimtes zijn: Een waar zijn voorvaderen zijn begraven. De deur naar deze ruimte gaat pas weer open als hij zal worden begraven. De Fon is al vanaf zijn 15e in functie en nu voor het 51e jaar. Er is een ruimte waar hij gasten ontvangt. Een soort van pleintje waar een troon staat en tegenover de troon stoeltjes voor de bezoekers. Er is een ruimte alleen voor de vrouwen en de kinderen. Er is een ruimte alleen voor de mannen; een plaats waar de mannen geheime gesprekken houden.
Geheime kamer
Dan is er nog een geheime kamer (buiten) waar geschillen kunnen worden uitgevochten. Voordat men deze ruimte betreedt moet men zich goed bewust zijn van de eventuele gevolgen. In de ruimte moet men op een bepaalde plek aangeven waarin hij gelijk heeft. Dit doet de ander ook. Degene die gelogen heeft, zal, ook al duurt het zeven dagen, uiteindelijk sterven. We begrijpen dat de meeste geschillen van te voren worden bijgelegd.
Bij ons zijn enkele van zijn vrouwen komen lopen. Zij zien een kans om ook eens ergens te komen waar zij nog nooit geweest zijn.
Na de rondleiding komen we in het vertrek waar het diner zal plaatsvinden. We kunnen weer kiezen uit allerlei drankjes die op tafel klaar staan. Het eten is een buffet dat door een van de vrouwen van de Fon , koningin Brigit is klaar gemaakt. Zij is in het dagelijks leven onderwijzeres. Ne een uitgebreid gebed , kunnen we langs het uitgebreide buffet. Uitgebreid en eenvoudig. In ieder geval wordt weer aangetoond dat het de gast aan niets mag ontbreken. Verschillende gesprekken worden gevoerd. Tussen de burgemeester en de Fon worden ideeën uitgewisseld over de economie en de ontwikkelingen in Kameroen. Als dank krijgen wij allen nog een boekje over de Fon en zijn geheimen, dat hij zelf heeft geschreven.
Guesthouse
Met weer heel veel indrukken erbij gaan wij voor het laatst terug naar ons guesthouse. De volgende ochtend gaan we onze terugreis hervatten in omgekeerde richting. Van Bamenda naar Duala Airport. Van daar naar Brussel Airport en dan naar Dordrecht.
Vrijdagochtend 29 januari is de dag van vertrek. We hebben er een sister bij: Cecillia de vrouw van ons guesthouse. Een warm en emotioneel tot ziens. Gek hoe je in amper twee dagen iemand al zo dichtbij je ervaart. In het guesthouse van onze burgemeester nemen we afscheid van de hele crew van het Zwinkelshouse. Voordat we vertrekken komen Jude (de ambtenaar van de Delegate) en de vrouw van de Delegate ons nog gedag zeggen. Zij konden er de afgelopen dagen niet bij zijn.
Huwelijken en begrafenissen
Om elf uur is het dan echt gedaan en stappen we in het busje. Het eerste deel van de rit zal weer erg hobbelig zijn. De wegen zullen verbeteren richting Duala. Het is druk onderweg. George onze chauffeur legt uit dat het laatste weekeind van de maand vele vrienden en familieleden bij elkaar komen om huwelijken te vieren of begrafenissen te houden.
Onderweg komen we verschillende begrafenis stoeten tegen. Ook veel gestrande auto’s langs de weg. Volgens George is dat iedere maand hetzelfde. De mensen gaan op weg in auto’s die niet gewend zijn lange afstanden af te leggen. En door de slechte wegen gaat er dan nogal een wat kapot. Of raakt de carburateur oververhit.
Wij komen veilig en heel aan in Duala. George brengt ons naar het vliegveld. Wij worstelen ons door de douane heen en melden ons bij de vertrekbalies. Bert Staat en ik vliegen op Brussel. Gea Davids en de Burgemeester op Parijs. Dus na het inchecken nemen wij met zijn vieren ook afscheid. In Nederland zullen we elkaar de week erop weer zien. De vliegreis van Duala naar Brussel verloopt snel. Voor we het weten zijn we terug in de kou en de sneeuw. Het is een behoorlijke overgang van 30+ naar 0 graden. Zaterdag om een uur of tien ben ik weer terug in mijn vertrouwde omgeving bij man en hond. Blij met het oude bekende. Enigszins ontheemd door alle indrukken die ik heb opgedaan en die nog duidelijk moeten indalen.
Inspirerend
Tot slot wil ik nog een keer benadrukken dat een stedenband een duidelijke meerwaarde heeft voor beide partijen. De komende tijd zullen de Stedenband Dordrecht-Bamenda, het bedrijf Mainnovation en andere particuliere inintiatieven zich weer bezinnen op hoe we vanuit Dordrecht kansrijke initiatieven kunnen ondersteunen. Initiatieven die de mensen in Bamenda zelf oppakken en waarvoor zij zelf de verantwoordelijkheid nemen. Ik neem veel mooie herinneringen en nieuwe ideeën mee. Ideeën die anderen kunnen inspireren te investeren in onze zusterstad . Herinneringen en ideeën die mij in mijn dagelijks werk ook met beide voeten op de grond houden.
Kitty Kruger
